Gjöfult sumarsamstarf um bætta nýtingu hliðarafurða í fiskeldi

Eimur tók í sumar þátt gjöfulu samstarfi við Auðlindadeild Háskólans á Akureyri í tveimur verkefnum um verðmætasköpun í fiskeldi sem Nýsköpunarsjóður námsmanna hjá Rannís styrkti. Alls fengu fimm stúdentar styrk til að sinna þessum verkefnum. Annað verkefnið sneri að nýtingu blóðs úr eldislaxi, og hitt um auðlindamál og fóðrun í tengslum við uppbyggingu nýs styrjueldis í Ólafsfirði.

„Bæði verkefnin voru mikilvægur liður í að styrkja öflugt samstarf við atvinnulíf, með áherslu á aukna verðmætasköpun og bætta nýtingu auðlinda,“ segir Rannveig Björnsdóttir, dósent við Auðlindadeild sem var leiðbeinandi í báðum verkefnum.

Blóðið — verðmæt hliðarafurð
Önnur rannsóknin laut að söfnun og nýtingu á blóði úr eldislaxi og var unnin með HA í samvinnu við Slippinn-DNG, Samherja fiskeldi í Öxarfirði og Matís. Í verkefninu voru framkvæmdar tilraunir með þurrblæðingu laxa og söfnum á blóði eldislaxa við slátrun, með búnaði sem var sérstaklega hannaður og smíðaður fyrir verkefnið. Næringargildi blóðsins voru rannsökuð ásamt því að gæði og geymsluþol flaka var metið með mismunandi aðferðum, því mikilvægt er að gæði fisksins rýrni ekki í ferlinu.

Stúdentar við Auðlindadeild HA, þau Friðbjörg María Björnsdóttir og Kasper Jan S. Róbertsson unnu tvö verkefni tengd rannsókninni og þriðji hluti verkefnisins var unninn af Helenu Þórdísi Svavarsdóttur meistaranema við Háskóla Íslands. Friðbjörg, sem er á þriðja ári í sjávarútvegsfræði kortlagði þurrblæðingu fiska eftir aflífun. Kasper, sem er á þriðja ári í líftækni, rannsakaði efnainnihald laxablóðs með áherslu á helstu næringarefni. Þá voru einnig rannsökuð áhrif þess að bæta and-storknunarefnum í blóðið við söfnun og að kæla það áður en frekari vinnsla fór fram. Hann tók þátt í þurrblæðingu fiska en hans rannsóknir fóru þó að mestu fram á rannsóknastofum HA. Helena Þórdís rannsakaði gæði flaka þurrblædds fisks samanborið við fisk sem blætt var í kældu ísvatni eins og jafnan er gert. Hún vann hluta verkefnisins í nánu samstarfi við Matís.

Slippurinn-DNG hannaði og smíðaði blóðgunarrennu sérstaklega fyrir rannsóknina og starfsfólk Silfurstjörnunnar aðstoðaði við framkvæmd tilrauna. Samstarfið reyndist afar gott og er mikilvægt til áframþróunar hvað varðar nýtingu á blóði úr eldislaxi sem í dag er ónýtt hliðarafurð framleiðslu eldisfisks. Í blóðinu má finna næringarefni sem nýta mætti til dæmis sem bætiefni í fóður og jafnvel matvæli.

Eldi á fiski hefur aukist gríðarlega undanfarin ár og endurspeglar þann vöxt sem hefur átt sér stað um allan heim undanfarna áratugi og hefur lagareldi farið fram úr sjávarútvegi sem helsta framleiðsluaðferð sjávarfangs á heimsvísu. Talið er að um 1000 tonn af blóði falli til árlega á Íslandi og sé enn ekki nýtt og mun það magn halda áfram að aukast ef áfrom landeldisfyrirtækja ná fram að ganga.

Framtíðin í styrjueldi?
Hin rannsóknin snerist um nýtingu vatns við styrjueldi. Ákveðnar tegundir styrju eru í útrýmingarhættu þó svo að þær skili af sér verðmætari afurðum en nokkur önnur fiskitegund. Því er gleðiefni að hafið sé eldi á þessari dýrmætu tegund hér á landi og til mikils að vinna að unnt sé að þróa framleiðsluna með hagkvæmum og sjálfbærum hætti.

Katrín Axelsdóttir og Guðdís Benný Eiríksdóttir, stúdentar í sjávarútvegsfræði nýttu sumarið í að rannsaka í samvinnu við nýstofnað styrjueldi í Ólafsfirði um hvort hægt væri að auka vöxt seiða með auðgun fóðurs og einnig hvernig hámarka mætti nýtingu vatns- og varmaauðlinda á svæðinu við eldið og kom Eimur sérstaklega að þessum þætti.

Niðurstöður benda til þess að hægt sé að auka vöxt seiða með því að auðga fóðrið með íslensku lýsi blandað próteinhrati sem fæst úr þörungum sem framleiddir eru á Íslandi. Þá leiddi skoðun á vatni og varma á svæðinu í ljós að með öflugum varmaskipti væri hægt að nýta affallsvatn frá sundlaugum, fyrirtækjum og íbúðarhúsum til upphitunar á vatni sem hentar eldinu.

Eimur þakkar öllum fyrir gott samstarf í verkefninu og við hlökkum til næstu skrefa. 

Hér má lesa frétt á vefsíðu Háskólans á Akureyri.