Olíumælaborð Eims og Eflu er ávöxtur vinnu við gagnasafn um sölu og notkun jarðefnaeldsneytis á Íslandi á árunum 2010–2020. Fyrir stuttu gáfu Eimur og Efla út skýrsluna „Olíunotkun sveitarfélaga á Íslandi“ sem er aðgengileg á heimasíðu Eims. Með þessu nýja mælaborði geta notendur skoðað gögnin sem fjallað er um í skýrslunni á gagnvirkan hátt eftir landshlutum eða sveitarfélögum, eftir tegund eldsneytis og magni – bæði í heild og á höfðatölu. Þá er hægt að vista gröf sem notandinn býr til með mælaborðinu. Vinna við gerð skýrslunnar og mælaborðsins er hluti af RECET verkefninu sem styrkt er af LIFE styrktaráætlun Evrópusambandsins sem leggur áherslu á umhverfis- og loftslagsmál og miðar að því að efla getu sveitarfélaganna og atvinnulífsins til að takast á við orkuskipti og smíða orkuskiptaáætlanir fyrir svæðin.
Íslensk stjórnvöld hafa lögfest markmið um kolefnishlutleysi Íslands árið 2040 og miða að jarðefnaeldsneytislausu Íslandi árið 2050. Í dag eru um 1.000.000 tonn af olíu flutt inn til Íslands á ári hverju.
Yfir 60% Íslendinga búa á höfuðborgarsvæðinu, en orkuskiptin þurfa einnig að ná til annarra landshluta og smærri sveitarfélaga þar sem raunverulegur árangur í loftslagsmálum næst aðeins með víðtækri aðkomu allra samfélagshluta. Olíumælaborðið gerir notendum kleift að skyggnast inn í það hvernig þessi olíusala skiptist eftir greinum og varpa ljósi á það hver staðan er í orkuskiptunum og hvar við erum stödd á vegferðinni að jarðefnaeldsneytislausu Íslandi.
Gögnin sýna meðal annars að:
• Höfuðborgarsvæðið var með hæstu heildarsölu olíu, en lægsta olíunotkun á hvern íbúa.
• Suðurland var með hæstu olíunotkun á hvern íbúa í samgöngum á landi.
• Austurland var með hæstu olíunotkun á hvern íbúa í sjávarútvegi.
Þessi munur milli svæða undirstrikar mikilvægi þess að stefnumótun í orkuskiptum byggi á gögnum og taki tillit til staðbundinna aðstæðna og þarfa. Mælaborðið er hannað með fjölbreytta notendur í huga og býður upp á gagnvirka upplifun þar sem hægt er að velja svæði, tímabil og tegund notkunar og hlaða niður niðurstöðum.
Gögnin sem mælaborðið byggir á koma frá flutningsjöfnunarsjóði oíuvara sem var starfræktur á árunum 2010-2020. Í dag er þessum gögnum ekki lengur safnað af íslenskum stjórnvöldum og vill Eimur nota tækifærið til að hvetja Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið sem og Umhverfis- og orkustofnun til að halda áfram söfnun og birtingu nákvæmra gagna um sölu jarðefnaeldsneytis á Íslandi. Að mati Eims eru þessi gögn langbesti mælikvarðinn á framvindu orkuskiptanna og hvernig okkur miðar að markmiðinu um jarðefnaeldsneytislaust Ísland árið 2050.
Olíumælaborðið var þróað af Eimi og verkfræðistofunni Eflu. Forritunin var unnin af Inbal Armony sem hluti af lokaverkefni í námi hjá SIT Study Abroad: Climate Change and the Arctic.
Um Inbal Armoni: Inbal Armony er nemi við Macalester College í Minnesota í Bandaríkjunum og stundar nám í loftslagsvísindum, stefnumótun og gagnavísindum. Á árinu 2025 tók Inbal þátt í námsdvöl á vegum School for International Training á Íslandi. Með hópi annarra bandarískra stúdenta dvaldi hún einn önn á Íslandi til að kynna sér einstakt náttúruumhverfi landsins og aðgerðir gegn loftslagsbreytingum.
Eimur þakkar Inbal Armony og Eflu kærlega fyrir samstarfið.
Nánari upplýsingar um mælaborðið veitir Skúli Gunnar Árnason, forstöðumaður orkuskipta hjá Eimi á netfangið skuli@eimur.is
