20. mars 2025

Sjálfbær nýting hauggas í Stekkjarvík

Orkurannsóknasjóður Landsvirkjunar úthlutaði nýverið styrkjum til 46 rannsóknarverkefna, en þetta er í 18. skipti sem úthlutað er úr sjóðnum. Eimur hlaut þar styrk fyrir verkefnið Sjálfbær nýting hauggass í Stekkjarvík, sem Ragnhildur Friðriksdóttir hjá Eimi leiðir og snýr að því að finna hagkvæma lausn á nýtingu hauggassins sem safnað er í Stekkjarvík. Niðurstöður verkefnisins munu veita hagsmunaaðilum mikilvægar upplýsingar um möguleika til nýtingar á þessari ónýttu auðlind og varpa ljósi á ávinning og tækifæri fyrir nærsamfélög og umhverfið.

Orrkurannsóknasjóður úthlutaði rúmum 72 milljónir til 46 verkefna í ár. Mynd - Landsvirkjun

Hauggas frá urðunarstöðum - Hvað er það og hvernig getum við búið til verðmæti úr gasinu sem nýtist nærsamfélaginu?

Urðunarstaðurinn í Stekkjarvík, norðan við Blönduós, er einn af stærstu urðunarstöðum á landinu. Frá 2011 hefur Stekkjarvík tekið við rúmlega 250 þúsund tonnum af úrgangi frá sveitarfélögum á Norðurlandi, mest blönduðum úrgangi, auk sláturúrgangs. Í rotnandi úrganginum myndast metangas, sem frá árinu 2018 hefur verið safnað saman með sérstöku lagnakerfi og því dælt upp. Um 30-40 rúmmetrar af hauggasi safnast saman á klst í núverandi gassöfnunarkerfi, þar af er 32% metangas. Metanið, sem er allt að 25 sinnum skaðlegri gróðurhúsalofttegund en koltvísýringur, er leitt í sérstaka brennslustöð í Stekkjavík þar sem það er brennt til þess að lágmarka útblástur frá urðunarstaðnum.

Stekkjarvík. Mynd af vef Húnabyggðar

Talsverð vinna hefur verið lögð í umrætt gassöfnunarkerfi í Stekkjarvík en hingað til hefur gasinu verið fargað með brennslu í stað þess að nýta það. Alls voru því um 88 tonn af metangasi brennd árið 2021 og 72 tonn árið 2022. Nýlega var innleitt bann við urðun á lífrænum úrgangi, og er það gert í því skyni að lágmarka umhverfisáhrif frá urðunarstöðum, enda myndast mikið magn gróðurhúsalofttegunda við niðurbrot lífræns úrgangs. Bannið breytir þó ekki þeirri staðreynd að lífrænn úrgangur sem kominn er ofan í jörðu gefur áfram frá sér hauggas. Hauggas kemur því til með að myndast í urðunarhólfinu í Stekkjarvík næstu ár og áratugi, jafnvel þó svo að urðun lífræns úrgangs yrði hætt í dag. Því er ljóst að hér er um að ræða vannýtta auðlind sem mikilvægt er að finna farveg til nýtingar. Dæmi um nýtingarmöguleika gassins er framleiðsla á raforku og varma, sem nýst gæti nærumhverfinu og nærliggjandi byggðarkjörnum. Í því samhengi má m.a. nefna að heitavatnslögn Rarik til Skagastrandar liggur steinsnar frá athafnarsvæðinu og gæti varmi frá bruna metans vel nýst til kyndingar þess vatns sem þar rennur. Slíkt gæti haft jákvæð áhrif á framboð af heitu vatni bæði á Skagaströnd og Húnabyggð, sem skortur hefur verið á undanfarin ár.


Til að finna hagkvæma lausn á nýtingu hauggassins sem safnað er í Stekkjarvík hefur verið stofnað til samstarfs milli Eims, Samtaka sveitarfélaga á Norðurlandi vestra (SSNV) og Norðurár bs. Markmið verkefnisins er að greina hagkvæmni og fýsileika raf- og varmaorkuframleiðslu úr metangasinu með tilliti til efnahags og umhverfis, en ekki síður samfélagslegra þátta nærliggjandi sveitarfélaga. Með heilstæðri nálgun sem þessari má vega samfélagslega hagsmuni til jafns við efnahagslega, sem dregur upp aðra mynd en þegar aðeins efnahagslegir hagsmunir veitufyrirtækja eru látnir ráða för. Niðurstöður verkefnisins munu veita hagsmunaaðilum mikilvægar upplýsingar um möguleika til nýtingar á þessari ónýttu auðlind og varpa ljósi á ávinning og tækifæri fyrir nærsamfélög og umhverfið. Verkefnið getur einnig orðið fyrirmynd fyrir aðra staði á Íslandi þar sem metan frá urðunarstöðum er ekki nýtt.


Nánari upplýsingar um verkefnið veitir Ragnhildur Friðriksdóttir á netfangið ragnhildur@eimur.is

Deila frétt

Eimur hlýtur styrk úr Loftslags- og orkusjóði

27. nóvember 2025
Loftslags- og orkusjóður hefur úthlutað rúmlega 1,3 milljörðum króna til 109 verkefna sem miða að samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda eða fela í sér nýsköpun á sviði umhverfis-, orku- og loftslagsmála. Eimur er meðal þeirra sem hljóta styrk að þessu sinni. Verkefni ber heitið Nýting lífræns efnis úr fráveituvatni til orkuframleiðslu . Það felur í sér uppsetningu færanlegs hreinsibúnaðar við sláturhús Kjarnafæðis/Norðlenska á Húsavík, í samstarfi við Orkuveitu Húsavíkur og Kjarnafæði Norðlenska. Markmið verkefnisins er að sýna fram á kosti þess að koma upp forhreinsivirki fyrir fráveituvatn frá matvælafyrirtækjum, draga úr lífrænu álagi og nýta efni sem annars færu til spillis, meðal annars til framleiðslu á lífdísil og lífgasi í samstarfi við nýsköpunarfyrirtækið Gefn . Verkefnið er fyrst og fremst ætlað sem sýnidæmi sem getur orðið stjórnvöldum og fyrirtækjum hvatning til frekari aðgerða í fráveitumálum. Með því að hreinsa vatnið þar sem mengunin fellur til skapast betri möguleikar til að sækja verðmæt efni í fráveituna, auk þess sem álag á innviði sveitarfélaga minnkar verulega. Verkefnið er einnig hluti af ICEWATER verkefninu, sem að hluta er fjármagnað af LIFE styrktarsjóði Evrópusambandsins. Með styrknum frá Loftslags- og orkusjóði er tryggt að hefja uppsetningu búnaðarins fyrir sláturtíð 2026. Við hlökkum til að segja frá framgangi verkefnisins. Nánar um úthlutun Loftslags- og orkusjóðs og þau 109 verkefni sem hlutu styrk má finna á vef sjóðsins.

Hátt í 300 manns sóttu ráðstefnu um framtíð Bakka

25. nóvember 2025
Framtíðin á Bakka – Samvinna, sjálfbærni og sóknarfæri

Leiftrandi áhugi og hugur í fólki um sniglarækt á Norðurlandi

13. nóvember 2025
Undanfarnar vikur hefur Eimur staðið fyrir kynningarstarfi um möguleika sniglaræktar á Íslandi. Verkefnið hefur verið kynnt fyrir fjölmörgum aðilum víða um Norðurland meðal annars á Hönnunarþingi á Húsavík, Vegagerðinni, Landsvirkjun og fleiri stofnunum og fyrirtækjum. Markmiðið hefur verið að vekja athygli á tækifærum til nýsköpunar í landbúnaði og benda á hvernig vistvæn og sjálfbær ræktun gæti orðið áhugaverð viðbót við íslenskan landbúnað. Vinnustofur um sniglarækt sem haldnar voru á Norðurlandi í október vöktu mikla athygli og voru afar ánægjulegar í alla staði. Fjöldi bænda, frumkvöðla og annarra áhugasamra einstaklinga lagði leið sína á kynningarfundi þar sem fjallað var um möguleika sniglaræktar sem nýrrar vistvænnar hliðarbúgreinar á Íslandi. Á fundunum fóru yfir efnið þeir Sigurður Líndal frá Eimi og Peter Monaghan frá írska fyrirtækinu Inis Escargot, sem hefur mikla og farsæla reynslu af sniglarækt sem hágæða matvöru í Evrópu. Þeir kynntu hugmyndir sínar um hvernig hægt er að nýta íslenskar aðstæður, svo sem jarðhita, hrein auðlindakerfi og vannýttan húsakost til sveita, til að skapa sjálfbært rekstrarumhverfi fyrir sniglarækt. Áhugi á viðfangsefninu reyndist mikill og spurningar komu úr öllum áttum, bæði frá bændum sem sjá tækifæri til að renna styrkari stoðum undir búskap sinn og frá frumkvöðlum í leit að nýjum leiðum til að nýta staðbundnar auðlindir á skapandi hátt. Þátttakendur ræddu meðal annars um húsakost, fóðrun, ræktunarlotur, markaði og möguleg notagildi sniglaafurða á Íslandi, auk leiða til meginmarkaða í Evrópu. Sigurður og Peter voru báðir hæstánægðir með móttökurnar og áhugann sem blasti við alls staðar. „Ísland stendur frammi fyrir einstöku tækifæri á heimsvísu þegar kemur að sniglarækt, því stöðugt hitastig og trygg hitastjórnun er lykillinn að árangursríku sniglaeldi. Þar kemur íslenskur jarðhiti með nýja vídd inn á heimsmarkaðinn,“ sagði sniglasérfræðingurinn að loknum fundunum. Næstu skref eru þegar farin að taka á sig mynd, og ljóst er að langtum fleiri munu sækja um þátttöku í staðnámi á Írlandi en sæti verða í boði. Þeir sem hafa áhuga á að fylgjast með framhaldinu og fá upplýsingar um næstu skref geta haft samband við Sigurð Líndal hjá Eimi á netfangið s.lindal@eimur.is eða fylgst með fréttum á eimur.is. Vinnustofurnar sýndu glöggt að nýsköpun í landbúnaði lifir góðu lífi á Norðurlandi – og að þó sniglar séu smávaxnir geti þeir orðið stór hluti af framtíðinni.